چگونه مطالعه کنیم و معدل بالایی داشته باشیم؟

نمیدانم از بدشانسی من بوده یا از خوششانسی، توفیق این را داشتهام که در دو دانشگاه متفاوت و در یک مقطع تحصیلی مطالعه کنم. در یکی از دانشگاهها رشتهی «ریاضی و کاربرد آن» را مطالعه کنم و در دیگری رشته کامپیوتر گرایش نرم افزار. در رشتهی ریاضی با اینکه زیاد تلاش میکردم، توفیق این داشتم که به یک نمره ناپلئونی(نمره پاس شدن) دست پیدا کنم. اما در گرایش نرمافزار وضعیت تحصیلی من کاملاً متفاوت بود. کارنامهی یکی از ترمها را پایین درج میکنم تا هم مدرکی بر صحت گفتههای من باشد و هم اینکه کمی برای مطالعه این مقاله انگیزه پیدا کنید.
شرایط من تقریباً در هر دو دانشگاه یکی بود(ساعات مطالعاتی، تلاشم، خودم و …)؛ اما به نظر خودم تنها چیزی که باعث موفقیت یا شکست من شد، شیوهها و امکانات مطالعاتی بود که استفاده میکردم. در این مقاله قصد دارد که به زبان ساده چهار اصل موفقیتم را تقدیم شما کنم تا کمی در موفقیت شما نقش داشته باشم. این چهار اصل عبارتند از:
- فرادرس
- شیوههای مطالعه
- مدیریت زمان
- نحوه امتحان دادن
اما پیش از اینکه وارد اصل مطلب شوم میخوام کمی در گذشته با من باشید.
کمی از گذشته …
پس از شکستم در رشتهی ریاضی، انگیزه خود را به طورکلی برای تحصیل از دست داده بودم. حدود ۱۰ سال از تحصیل فاصله گرفتم. اما روزی به طور اتفاقی یکی از دروس فرادرس(پایتون مقدماتی – دکتر شیرافکن) را مشاهده کردم. شیوه تدریس، کیفیت آموزشها و این ابتکار آموزشی جدید کاملاً با روحیهی من سازگار شد. تصمیم گرفتم با اینکه دانشجو نیستم، تقریباً هر چیزی که مایل به یادگیری آن هستم از فرادرس تهیه و مشاهده کنم.
خیلی زود با آموزشهای فرادرس این انگیزه را در خود پیدا کردم که ادامه تحصیل دهم، چون پشتیبان محکمی مانند فرادرس داشتم. پس در رشتهی مورد علاقهام یعنی مهندسی کامپیوتر گرایش نرمافزار ثبت نام کردم.
اصل اول: فرادرس
در بالا بیان کردم که شالوده موفقیت من را فرادرس بنا نهاده است. سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (FaraDars) از قدیمیترین وبسایتهای یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۸,۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۴,۷۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود.
فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱,۴۰۰ مدرس برجسته در زمینههای علمی گوناگون از جمله آمار و دادهکاوی، هوش مصنوعی، برنامهنویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزشهای دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرمافزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزشهای دانشآموزی و نوجوانان، آموزش زبانهای خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهرهگیری از آموزشهای با کیفیت، به روز و مهارتمحور همواره به یادگیری بپردازند.
اما چگونه از فرادرس استفاده کنیم که بهترین نتیجه را بگیریم.
چگونه از فرادرس استفاده کنیم؟
هر کدام از شما در هر رشتهی تحصیلی که باشید، چارت درسی دارید. این چارت حکم نقشه راه را برای شما دارد. اگر تا به حال از آن استفاده نکردهاید همین الان آن را دانلود کنید و پرینت بگیرید. بر طبق این چارت شما میدانید که در ترم آینده چه دروسی را باید مطالعه کنید. پس اولین کاری که باید انجام دهید این است که پیش از شروع ترم تحصیلی، آموزش مرتبط با آن درس را از فرادرس دریافت و مشاهده کنید. به چند دلیل:
- با مشاهده فیلم درسی فرادرس، میتوانید به راحتی به این سؤالات پاسخ دهید که اولین گام آموزشی نیز پاسخ به همین سؤالات است.
- آيا دانش شما برای اخذ این درس کافی است؟
- آیا شما باید تلاش بیشتری برای یادگیری این درس انجام دهید؟
- آیا این درس پیش نیازهایی دارد که باید گذرانده شود(یا یادگرفته شود)؟
- آیا این درس نیاز به آشنایی به ابزار خاصی دارد؟
- …
- با مشاهده فیلمهای فرادس، میتوانید پیش از شروع ترم تحصیلی به آن درس مسلط شوید. این باعث میشود در فعالیت کلاس مشارکت بهتری داشته باشید. در دید استاد خوش بدرخشید.
- معمولاً وقتی دانشجویی درسی را در دو ترم میگیرد، در ترم دوم عملکرد بهتری نسبت به ترم اول خواهد داشت و معمولاً آن درس را در دومین بار با نمره بسیار بهتری پاس میکند. پس با مشاهده فیلمهای فرادرس پیش از شروع ترم تحصیلی هر درس را دوبار بگیرید.
- …
امیدوارم که این چند دلیل شما را قانع کرده باشد که پیش از شروع ترم، فیلمهای آموزشی مربوط به آن درس را از فرادرس تهیه و مشاهده کنید.
شیوه مشاهده فیلم برای هر شخصی متفاوت است. بنابراین شما برای مشاهده فیلمها متناسب با شیوه مطالعاتی خود عمل کنید. من هم روش خودم را برای مشاهده فیلم و استفاده از فیلمهای فرادرس را ذکر میکنم تا اگر مایل بودید شما این شیوه را برای خود پیادهسازی کنید.
من ابتدا فیلمها را یکبار کامل مشاهده میکنم بدون اینکه نکتهای بردارم یا جزوهای بنویسم. در بار دوم فیلم را با سرعت ۱.۵ مشاهده میکنم و تمامی نکات فیلم را به صورت فلش کارتی یادداشت میکنم. در زمان امتحان نیز فیلم را برای بار سوم مشاهده میکنم. در صورتی که فیلم مربوط به آموزش یک زبان برنامه نویسی باشد، در مرحله دوم کدهای گفته شده را پیادهسازی میکنم.
جشنوارههای فرادرس
شاید این بهانه را داشته باشید که تهیهی همهی فیلمها هزینه زیادی میخواهد. در جواب این بهانه همیشه هزینه یک معلم خصوصی را با هزینه آن فیلم مقایسه کنید. حتی اگر بتوانید در جشنوارههای تخفیفی فرادرس فیلمهای مد نظر خود را تهیه کنید، به جرأت میتوان گفته که این فیلمها را در برابر معلم خصوصی رایگان دریافت کردهاید.
اصل دوم: شیوههای مطالعاتی
تهیه کتاب منبع درسی
در شروع ترم تحصیلی، استاتید محترم حتماً منبع درسی مد نظر را به شما معرفی خواهند کرد. شما این منبع را تهیه کنید یا از کتابخانه به امانت بگیرید. اگر مانند من مطالعه شلوغی دارید و کتاب را خطخطی میکنید آنرا بخرید اما اگر مطالعه بیحالی دارید آنرا از کتابخانه به امانت بگیرید. اما چگونه این کتاب را مطالعه کنیم؟
شیوههای مطالعاتی زیادی ذکر شده است و کتابهای زیادی در این زمینه نوشته شده است. من دو کتاب «چگونه کتاب بخوانیم؟» و «مهارتهای مطالعه و یادگیری» را به شما پیشنهاد میکنم. من با مطالعهی این دو کتاب، اصول مطالعاتی خودم را ایجاد کردم. در زیر آن را برای شما توضیح میدهم.
- نوع کتاب را مشخص کنید.
- آیا کتاب شما یک کتاب داستان است؟
- آیا کتاب دارای فرمول و مطالب علمی زیادی است؟
- آیا کتاب کاربردی است و نیاز به فعالیت عملی برای یادگیری دارد؟
- در صورتی که کتاب شما خواندنی است(شبیه داستان) فقط کافی است که یکبار آنرا بخوانید. اما اگر سطح کتاب شما بالاست باید ابتدا یکبار کتاب را به صورت سطحی روخوانی کنید.(در صورت نفهمیدن مطالب، به هیچ وجه توقف نکنید) سپس در گام بعدی کتاب را به صورت عمیق بخوانید.
- مقدمه کتاب، راهنمای کتاب(اگر موجود باشد) را مطالعه کنید، شاید که نویسنده شما را برای خواندن صحیح کتاب راهنمایی کرده باشد.
- مداد یا ماژیک هایلایتی دست میگیرم و تمامی تعریفها و نکات بولد شده کتاب را بدون اینکه متن اصلی را خط به خط بخوانم پیدا و آنهارا هایلایت میکنم. حتماً این مطالب را مشخص کنید، چون پیش از کلاس درسی کافی است برای پیشخوانی فقط یکبار نکات و تعاریفی را که خودتان مشخص کردید مطالعه کنید.
- بعد از کلاس درسی آن قسمت از کتاب را خط به خط بخوانید در صورتی که نکتهای از دید شما پنهان مانده آنها را مشخص کنید، یا اینکه اگر استاد درس نکتهی جدیدی ذکر کردند در گوشه کتاب آن را بنویسید.
- فلش کارت نکات را ایجاد کنید و مطالب درسی را مرور کنید. من از نرم افزارهای فلش کارتی انکی برای مرور فلش کارتها استفاده می کنم. شما میتوانید فلش کارتهای فیزیکی ایجاد کنید.
جزوه بنویسید.
در کلاس درس به هیچ وجه فقط شنونده نباشید. حتماً جزوه درسی را خودتان بنویسید. میتوانید یا آنرا تایپ کنید یا اینکه جزوه دست نویسی ایجاد کنید. من از شیوه جزوه نویسی کرنل استفاده میکنم. این شیوه جزوه نویسی به صورت کامل در کتاب مهارت یادگیری توضیح داده شده است اما به طور خلاصه به این صورت است که:
1. ابتدا برگه کاغذ خود را به صورت زیر تقسیم کنید.
2. نکات را در قسمت شماره ۲ و کلمه کلیدی را در قسمت شماره ۱ جزوه بنویسید.
3. بعد از مطالعه این صفحه، خلاصهی آنرا در قسمت خلاصه بنویسید.
در این صورت جزوه کامل و شکیلی خواهید داشت.

فلش کارت
تکرار است که باعث یادگیری موضوعی میشود. اگر این تکرار نیز از نظم خاصی برخوردار باشد، کمتر مطالعه میکنید و بیشتر یاد میگیرید. تکنیکهای مرور زیادی وجود دارند مثل تکنیک مروری لاینتر، جی۵ و یا سوپرممو. من از نرمافزار انکی برای مرور فلش کارتهای ایجاد شده استفاده میکنم. چون علاوه برای مرور برنامهریزی شده، پشتیبانگیری منظم دارد. در همه جا در دسترس است چون هم روی گوشی نصب دارم و هم روی لپتاپ. از تمامی انواع داده مثل فرمول، عکس ویدیو و … نیز پشتیبانی میکند.
شما نیز میتوانید از این نرمافزار استفاده کنید یا اینکه از روشهای دیگر مطالعه فلش کارتی استفاده کنید. اما حتماً مطالعهی فلش کارتی را در شیوه مطالعاتی خود داشته باشید.
اصل سوم: مدیریت زمان
این یک جمله کلیشهای است که اگر بگویم:« اگر زمان خود را مدیریت کنید، بهرهوری شما بیش از پیش میشود.» اما چطور؟
شاید روشهای زیادی را امتحان کرده باشید و مدیریت زمان را کار سختی میبینید در صورتی که اینطوری نیست. مدیریت زمان برای یک دانشجو به شیوهای که در ادامه بهتون عرض میکنم بسیار راحت است.
مدیریت زمان یک دانشجو:«روزانه فقط ۳ ساعت مطالعه درسی(حل تمرین اساتید، خواندن کتاب، مشاهده فیلم و …) داشته باشید. بعد از این سه ساعت هر کاری که مایل بودید انجام دهید. تفریح کنید، تلویزیون تماشا کنید و یا به باشگاه بروید. اما این سه ساعت باید حتماً انجام شود.
یک ترم تحصیلی را به صورت یک پروژه کاری در نظر بگیرید، که به کارهای کوچکتری(درسهای آن ترم) تقسیم شده است. شما باید در انتهای این پروژه گزارش کار را به خودتان، اساتید و خانواده خود تحویل دهید و بگویید که پروژه ترم سوم نیز با ۱۹ واحد، حدود ۱۰۰ ساعت مطالعه و معدل ۱۹.۳۶ به پایان رسید. زمانی به این هدف خواهید رسید که حتماً سه ساعت مطالعه درسی روزانه را داشته باشید.
کار خود را با تمرکز انجام دهید.
پروژه شما موفقیت در یک ترم تحصیلی است که روزانه سه ساعت برای آن وقت میگذارید. باید این سه ساعت را با تمرکز انجام دهید تا کار شما بهترین کیفیت را داشته باشد. من تکنیک پومودورو را پیشنهاد میکنم.
فن پومودورو یا تکنیک پومودورو
یکی از روشهای مدیریت زمان، ابداعشده توسط فرانچسکو چیریلو است. بر طبق این روش بهترین تکهٔ زمانی برای کار کردن ۲۵ دقیقه است که برابر است با مدت زمان لازم برای درستکردن سس پومودورو که یک سس گوجهفرنگی سنتی ایتالیایی است. فرد پس از ۲۵ دقیقه کار باید برای مدت کوتاهی مثلاً ۳ تا ۵ دقیقه استراحت کند.
در این فن، هر بازهٔ زمانی ۲۵ دقیقهای یک پومودورو نامیده میشود و پس از هر چهار پومودورو یک استراحت طولانیتر ۱۵ تا ۲۰ دقیقهای وجود دارد.
چیریلو که یک نوآور و کارگشا در زمینهٔ فنون بهبود فرایند شناخته میشود این فن را در اواخر دههٔ ۱۹۸۰ میلادی به دنبال تحقیقات در زمینهٔ بهبود عادتهای مطالعهٔ خودش معرفی کرد. مفاهیم به کار رفته در این روش مشابه فنون جعبهبندی زمان و توسعهٔ مکرر و فزاینده در زمینهٔ طراحی نرمافزار است. ایدهٔ اصلی این روش این است که استراحتهای مکرر میتواند به چابکی ذهن کمک کند.
اصول اساسی فن پومودورو
- انتخاب کاری که باید انجام شود.
- تنظیم زمانسنج که به صورت سنتی ۲۵ دقیقه است.
- کار بر روی تکلیف تا زمانی که زمانسنج به زنگ درآید. اگر حواسپرتی گوناگون به سراغتان آمد آن را یادداشت کنید و سریعا به ادامه تکلیف بازگردید.
- وقتی که زمانسنج به زنگ درآمد، علامت تیک را بر کاغذی یادداشت کنید.
- اگر شما کمتر از چهار علامت تیک بر روی کاغذتان دارید، استراحتی کوتاه ۳ تا ۵ دقیقهای کنید و به مرحله اول بازگردید.
- اگر تعداد علامتهای تیکدار روی کاغذتان به بیش از چهار رسیده، استراحتی ۱۵ تا ۳۰ دقیقهای را در پیش گرفته و لیست علامتهای تیکدارتان را پاک کنید، سپس به مرحله اول بازگردید.
اولویت بندی کنید.
مهم است که شما این ۳ ساعت مطالعه درسی را هر روز داشته باشید. پس این اولویت اول شما در روز میباشد، بهتر است صبح زود این کار را انجام دهید و بقیه روز به دنبال خوشیهای خود باشید. اما خود درسها نیز اولویت متفاوتی دارند. این سه ساعت زمان به صورت منظم بین درسها مشخص کنید. از آنجایی که در گام اول با مشاهده فیلم فرادرس مشخص کردید که چه درسی به زمان بیشتری برای یادگیری نیاز دارید، در اینجا از آن تشخیص استفاده کنید و زمان بیشتری را به درسهایی اختصاص دهید که نیاز به کار بیشتری دارند.
تمام این تکنیکهای برنامهریزی را من با برنامهای به نام Focus Todo پیادهسازی میکنم. این برنامه بسیار کاربردی است بنابراین من در اینجا در یک پست جداگانه نحوه استفاده از این برنامه را به صورت کامل توضیح دادهام.
اصل چهارم: چگونه امتحان دهیم؟
اگر از تکنیک فلش کارتی استفاده کرده باشید، پیش از امتحان، نکات آن درس را بیش از ۲۰ بار مطالعه کردهاید. در این زمان، خیالتون راحت هست که نمره بالایی میگیرید. اما برای اینکه نمره کامل بگیرید تنها به فلش کارتها اعتماد نداشته باشید. قبل از امتحان:
- فیلم فرادرس را ببینید.(من با سرعت ۲ مشاهده میکنم)
- خلاصه جزوه را که در پایین هر صفحه نوشتهاید را بخوانید.
- نکاتی را که در منبع درسی هایلایت کردید بخوانید.
- از دستههای فیلتر شده فلش کارتی استفاده کنید و فلش کارتهای اصلی را مرور کنید.
- در شب امتحان فقط به دنبال آرامش باشید.
این چهار اصل باعث شد که من به ادامه تحصیل و یادگیری هر درسی انگیزه داشته باشم، آن هم فقط با مطالعه ۳ ساعت در روز. بقیه روز را به دنبال خوشی و زندگی خودم هستم. مثلاً مستند نگاه میکنم یا کتاب روانشناسی مطالعه میکنم یا با دوستان بیرون میروم.
چرا من در این مقاله، اصطلاحی به نام «استاد خوب یا بد» به کار نبردم؟!!! چون همه استادان عزیز هستند و مسلماً نقش بسزایی در یادگیری شما دارند. اما من ذکر نکردم تا بگویم که «استاد خوب یا بد» تنها بهانهای است که بعضی از شما برای تلاش نکردن به کار میبرید. در موفقیت شما تنها خودتان هستید که نقش اصلی را دارید، «بقیه موارد فقط بهانه است».
نتیجهگیری
در این مقاله در چهار اصل به شما نشان دادم که چگونه مطالعه کنید و برای ترم های درسی خود بالاترین معدل را به ارمغان آورید. در ادامه گامها را به طور خلاصه ذکر میکنم:
- پیش از شروع ترم، فیلمهای آموزشی فرادرس مربوط به درسهای آن ترم را مشاهده کنید.
- منبع پیشنهادی استاد درس را برای آن درس تهیه کنید.
- تعریفها و نکات اصلی کتاب را بدون خواندن خط به خط هایلایت کنید.
- پیش از شروع کلاس نکات هایلایت شده خود را مطالعه کنید.
- در کلاس به روش کرنل جزوه برداری کنید.
- بعد از کلاس، آن بخش از منبع درسی را خط به خط بخوانید و نکات جامانده را مشخص و نکات استادان را به منبع اضافه کنید.
- خلاصه جزوه را در پایین صفحه در قسمت مربوطه بنویسید.
- فلش کارت بنویسید و آنها را با یکی از روشهای مروری مثل لایتنر، جی۵ و … مرور کنید.
- روزانه ۳ ساعت مطالعه درسی داشته باشید.
- پیش از امتحان یکبار فیلم آموزشی فرادرس مربوط به آن درس را ببینید.
- نکات هایلایت شده کتاب را بخوانید.
- خلاصه جزوات را بخوانید.
- فلش کارتهای حاوی نکات اصلی را مرور کنید.
امیدوارم که این مقاله بتواند راهنمای خوبی برای شما در کسب بهترین معدل باشد. خوشحال میشوم که در دیدگاه این مقاله، نظر و پیشنهادهای خودتان را با ما در میان بگذارید.

دیدگاهتان را بنویسید