تصور کنید صبح از خواب بیدار می‌شوید و متوجه می‌شوید که تمام عکس‌های خانوادگی، اسناد مهم کاری و فایل‌های شخصی‌تان از روی کامپیوتر پاک شده‌اند. این کابوس واقعی ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما خبر خوب این است که راه‌حلی ساده و مؤثر برای جلوگیری از این فاجعه وجود دارد: پشتیبان‌گیری یا همان بک‌آپ. در این مقاله، با مفهوم بک‌آپ آشنا می‌شویم و یاد می‌گیریم چگونه از اطلاعات مهم خود محافظت کنیم. همچنین، قدم به قدم نحوه انجام این کار را بررسی می‌کنیم تا بتوانید همین امروز شروع کنید.
بک‌آپ چیست؟
بک‌آپ به معنای تهیه کپی از اطلاعات مهم و ذخیره آن‌ها در مکانی امن و جداگانه است. این کار مانند داشتن یک کپی امن از اسناد مهم در گاوصندوق بانک است، با این تفاوت که در دنیای دیجیتال این کار بسیار آسان‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود. وقتی شما بک‌آپ تهیه می‌کنید، در واقع یک نسخه دوم از فایل‌هایتان در جای دیگری نگهداری می‌کنید تا در صورت از دست رفتن فایل اصلی، بتوانید آن را بازیابی کنید. این فرآیند شامل کپی کردن تمام یا بخشی از داده‌های روی کامپیوتر، تبلت یا گوشی هوشمند شما است.
مفهوم بک‌آپ در دنیای دیجیتال بسیار حیاتی است چرا که برخلاف اسناد کاغذی که معمولاً در یک نسخه وجود دارند، فایل‌های دیجیتال را می‌توان به راحتی و بدون کاهش کیفیت کپی کرد. این ویژگی باعث می‌شود که تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات دیجیتال کاری آسان و ارزان باشد. همچنین، بک‌آپ نه تنها شامل فایل‌های شخصی مانند عکس‌ها و اسناد می‌شود، بلکه می‌تواند تنظیمات نرم‌افزارها، لیست مخاطبین، پیام‌ها، بوک‌مارک‌های مرورگر و حتی کل سیستم‌عامل را نیز در بر گیرد. به عبارت ساده‌تر، هر چیزی که برای شما ارزش دارد و از دست دادن آن ناراحت‌تان می‌کند، باید در برنامه بک‌آپ شما قرار گیرد.
چرا بک‌آپ مهم است؟
دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است اطلاعات شما از بین برود و هر کدام از این دلایل می‌تواند بدون هشدار قبلی اتفاق بیفتد. خرابی هارد دیسک یکی از شایع‌ترین این دلایل است. هارد دیسک‌ها قطعات مکانیکی هستند که دارای اجزای متحرکی مانند صفحات چرخان و سری خواننده هستند که با گذشت زمان فرسوده می‌شوند و ممکن است ناگهان از کار بیفتند. حتی SSDهای جدید نیز که قطعات متحرک ندارند، بعد از تعداد معینی چرخه نوشتن و خواندن از کار می‌افتند. طبق آمار، تقریباً ۲-۵ درصد هارد دیسک‌ها در سال اول کار خراب می‌شوند و این میزان با افزایش سن دستگاه بالا می‌رود.
حملات ویروسی و بدافزارها تهدید دیگری هستند که می‌توانند فایل‌های شما را آلوده کنند یا حتی کاملاً پاک کنند. در سال‌های اخیر، نوع خاصی از بدافزار به نام باج‌افزار (Ransomware) بسیار رایج شده که فایل‌های کاربران را رمزگذاری می‌کند و برای بازگرداندن آن‌ها مبالغ هنگفتی پول می‌خواهد. این نوع حملات حتی بر سازمان‌های بزرگ و بیمارستان‌ها نیز تأثیر گذاشته است. علاوه بر این، ویروس‌های قدیمی‌تر نیز هنوز وجود دارند که ممکن است فایل‌ها را حذف کنند یا آن‌ها را به شکلی تغییر دهند که دیگر قابل استفاده نباشند.
علاوه بر مشکلات فنی، عوامل انسانی نیز ممکن است باعث از دست رفتن اطلاعات شوند و متأسفانه این موارد بسیار شایع هستند. حذف تصادفی فایل‌ها، فرمت کردن اشتباهی هارد دیسک، نصب نرم‌افزار مخرب یا ریختن مایعات روی لپ‌تاپ نمونه‌هایی از این موارد هستند. همچنین، کودکان کنجکاو ممکن است بدون اینکه بدانند چه کار می‌کنند، فایل‌های مهم را حذف کنند یا تنظیمات سیستم را تغییر دهند. حوادث طبیعی مانند آتش‌سوزی، سیل، زلزله یا حتی قطع ناگهانی برق نیز می‌توانند تجهیزات الکترونیکی شما را از بین ببرند. حتی سرقت دستگاه نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در همه این موارد، داشتن بک‌آپ مناسب تنها راه بازیابی اطلاعات مهم شما خواهد بود.
انواع روش‌های بک‌آپ
بک‌آپ محلی یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین روش‌های پشتیبان‌گیری است که برای تازه‌کاران توصیه می‌شود. در این روش، شما فایل‌هایتان را روی وسیله ذخیره‌سازی دیگری مانند هارد دیسک خارجی، فلش درایو یا DVD کپی می‌کنید. مزیت اصلی این روش این است که دسترسی به فایل‌های پشتیبان بسیار سریع است و نیازی به اتصال اینترنت ندارید. همچنین، شما کنترل کاملی روی داده‌هایتان دارید و نگرانی امنیتی کمتری وجود دارد چرا که فایل‌ها روی اینترنت قرار نمی‌گیرند. هزینه این روش نیز معمولاً یک‌باره است و نیازی به پرداخت اشتراک ماهانه ندارید. برای شروع، یک هارد دیسک خارجی با ظرفیت دو برابر اطلاعات فعلی شما تهیه کنید تا برای رشد آینده آماده باشید.
اما نکته منفی بک‌آپ محلی این است که اگر حادثه‌ای مانند آتش‌سوزی، سیل یا سرقت اتفاق بیفتد، ممکن است هم دستگاه اصلی و هم بک‌آپ محلی شما آسیب ببینند. همچنین، شما باید خودتان مسئولیت به‌روزرسانی منظم بک‌آپ را بر عهده بگیرید و اگر فراموش کنید، اطلاعات جدید پشتیبان نخواهند شد. برای حل این مشکل، می‌توانید یکی از بک‌آپ‌های محلی را در خانه دیگری مانند منزل والدین یا دوستان نگهداری کنید.
بک‌آپ ابری یا کلودی روش جدیدتر و محبوب‌تری است که در آن فایل‌های شما روی سرورهای اینترنتی قدرتمند و امن ذخیره می‌شوند. سرویس‌هایی مانند گوگل درایو، دراپ‌باکس، وان‌درایو مایکروسافت، آی‌کلود اپل و گوگل فوتوز نمونه‌هایی از این نوع بک‌آپ هستند. مزیت اصلی این روش این است که حتی اگر خانه یا دفتر شما کاملاً نابود شود، فایل‌هایتان در مراکز داده امن و حرفه‌ای نگهداری می‌شوند که دارای سیستم‌های پشتیبان چندگانه، کنترل دما، حفاظت در برابر آتش و امنیت فیزیکی بالا هستند. همچنین، می‌توانید از هر جای دنیا و با هر دستگاهی که اتصال اینترنت داشته باشد، به فایل‌های پشتیبان خود دسترسی داشته باشید.
بسیاری از سرویس‌های ابری قابلیت همگام‌سازی خودکار دارند که به معنای این است که هر تغییری در فایل‌هایتان بلافاصله در بک‌آپ ابری نیز اعمال می‌شود. این کار باعث می‌شود که شما همیشه جدیدترین نسخه فایل‌ها را در اختیار داشته باشید. ضعف‌های این روش شامل نیاز به اتصال اینترنت پایدار و سریع است، خصوصاً برای بک‌آپ حجم زیادی از اطلاعات. همچنین، ممکن است نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی وجود داشته باشد و اکثر سرویس‌ها برای فضای بیشتر نیاز به پرداخت اشتراک ماهانه دارند.
قانون ۳-۲-۱ در بک‌آپ
کارشناسان امنیت اطلاعات قانونی به نام ۳-۲-۱ را برای بک‌آپ مؤثر و حرفه‌ای پیشنهاد می‌کنند که حتی شرکت‌های بزرگ نیز از آن استفاده می‌کنند. این قانون می‌گوید که باید ۳ نسخه از اطلاعات مهم داشته باشید: یک نسخه اصلی روی دستگاه اصلی شما (کامپیوتر، لپ‌تاپ یا گوشی) و ۲ نسخه پشتیبان جداگانه. این ۲ نسخه پشتیبان باید روی ۲ نوع رسانه مختلف ذخیره شوند، مثلاً یکی روی هارد دیسک خارجی و دیگری روی سرویس ابری مانند گوگل درایو. سرانجام، ۱ نسخه از بک‌آپ‌ها باید در مکانی دور از دستگاه اصلی نگهداری شود، مثلاً در خانه دیگری، دفتر کار یا روی سرویس ابری که به طور طبیعی در مکان دوری قرار دارد.
این قانون ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما منطق آن بسیار ساده و قابل فهم است. اگر فقط یک نسخه پشتیبان داشته باشید و آن نیز به هر دلیلی آسیب ببیند، تمام اطلاعاتتان از دست خواهد رفت. استفاده از انواع مختلف رسانه ذخیره‌سازی تضمین می‌کند که اگر یک نوع رسانه مشکل پیدا کند (مثلاً تمام هارد دیسک‌ها در یک منطقه بر اثر قطع برق آسیب ببینند)، نوع دیگر در دسترس باشد. داشتن بک‌آپ در مکان دور نیز از شما در برابر حوادث محلی مانند آتش‌سوزی، سیل یا زلزله محافظت می‌کند. با پیروی از این قانون، احتمال از دست دادن کامل اطلاعات به حداقل ممکن می‌رسد و شما می‌توانید با خیال راحت‌تری از کامپیوتر استفاده کنید.
برای پیاده‌سازی عملی این قانون، می‌توانید این طور شروع کنید: فایل‌های مهم را روی کامپیوتر خود نگه دارید (نسخه اصلی)، هر هفته آن‌ها را روی یک هارد دیسک خارجی کپی کنید (نسخه پشتیبان اول) و همزمان آن‌ها را روی گوگل درایو یا دراپ‌باکس آپلود کنید (نسخه پشتیبان دوم که در مکان دور نگهداری می‌شود). این کار در ابتدا ممکن است وقت‌گیر به نظر برسد، اما پس از عادت کردن، فقط چند دقیقه در هفته وقت می‌برد.
نکات عملی برای بک‌آپ مؤثر
تنظیم برنامه منظم برای بک‌آپ یکی از مهم‌ترین اصول موفقیت در پشتیبان‌گیری است که بسیاری از افراد آن را نادیده می‌گیرند. بسیاری از کاربران فقط یک‌بار بک‌آپ تهیه می‌کنند و سپس آن را فراموش می‌کنند تا زمانی که دیر شده باشد. این کار اشتباه است چرا که اطلاعات شما روزانه تغییر می‌کنند، فایل‌های جدید اضافه می‌شوند، عکس‌های تازه گرفته می‌شوند و اسناد مهم جدید ایجاد می‌شوند. بهتر است برای خود یادآوری تنظیم کنید تا هر هفته یا حداکثر هر ماه یک‌بار بک‌آپ جدید تهیه کنید. بسیاری از نرم‌افزارهای بک‌آپ و سیستم‌عامل‌ها قابلیت زمان‌بندی خودکار دارند که این کار را بدون دخالت شما انجام می‌دهند.
برای مثال، در ویندوز می‌توانید از قابلیت File History یا Backup and Restore استفاده کنید، در مک macOS قابلیت Time Machine وجود دارد، و در اندروید و iOS بک‌آپ خودکار به گوگل درایو و آی‌کلود فعال است. حتی می‌توانید در تقویم گوشی یا کامپیوتر خود یادآوری هفتگی تنظیم کنید تا فراموش نکنید. مهم این است که این کار را به عادت تبدیل کنید تا دیگر به آن فکر کردن هم نیاز نداشته باشید.
تست کردن بک‌آپ‌ها نکته بسیار مهم دیگری است که متأسفانه اغلب نادیده گرفته می‌شود و بسیاری از افراد وقتی واقعاً نیاز پیدا می‌کنند، متوجه می‌شوند که بک‌آپ آن‌ها کار نمی‌کند. داشتن بک‌آپ کافی نیست؛ باید مطمئن شوید که فایل‌های پشتیبان سالم هستند، کامل کپی شده‌اند و قابل بازیابی می‌باشند. هر چند وقت یک‌بار، فایلی را از بک‌آپ بازیابی کنید تا مطمئن شوید فرآیند درست کار می‌کند. این کار را می‌توانید با انتخاب یک فایل تصادفی از بک‌آپ و باز کردن آن انجام دهید. همچنین، مطمئن شوید که رمز عبورهای لازم برای دسترسی به بک‌آپ‌ها را به خاطر دارید یا در جای امنی مانند برنامه مدیریت رمز عبور یادداشت کرده‌اید.
محل نگهداری رسانه‌های بک‌آپ محلی نیز اهمیت زیادی دارد و نباید آن را دست‌کم بگیرید. هارد دیسک‌های خارجی و فلش درایوها را در مکان خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید. دمای بالا، رطوبت زیاد یا میدان‌های مغناطیسی قوی می‌توانند به داده‌های ذخیره‌شده آسیب برسانند. همچنین، این رسانه‌ها را دور از کودکان و حیوانات خانگی نگه دارید و آن‌ها را در جعبه یا کیف مخصوص قرار دهید تا از ضربه و خراش محافظت شوند. یک ایده خوب این است که روی هر رسانه برچسبی بزنید که تاریخ تهیه بک‌آپ و محتویات آن را مشخص کند.
شروع عملی بک‌آپ - گام به گام
اکنون که با تئوری بک‌آپ آشنا شدید، زمان عمل فرا رسیده است و می‌توانید همین امروز شروع کنید. شروع کار نیازی به پیچیدگی یا خرید تجهیزات گران‌قیمت ندارد؛ می‌توانید با امکانات موجود و کمی وقت شروع کنید. ابتدا لیستی از مهم‌ترین فایل‌هایتان تهیه کنید: عکس‌های خانوادگی، اسناد کاری، فایل‌های درسی، ویدیوهای خاطره‌انگیز، لیست مخاطبین، پیام‌های مهم و هر چیز دیگری که از دست دادن آن برایتان ناراحت‌کننده است. سپس حجم کل این فایل‌ها را محاسبه کنید تا بدانید چه مقدار فضای ذخیره‌سازی نیاز دارید.
اگر حجم فایل‌ها کم است (کمتر از چند گیگابایت)، می‌توانید از همین امروز با استفاده از سرویس‌های رایگان ابری مانند گوگل درایو (۱۵ گیگابایت رایگان)، دراپ‌باکس (۲ گیگابایت رایگان) یا وان‌درایو (۵ گیگابایت رایگان) شروع کنید. کافی است حساب کاربری ایجاد کنید و فایل‌ها را آپلود کنید. اگر حجم بیشتری دارید، یک فلش درایو یا هارد دیسک خارجی ارزان‌قیمت تهیه کنید. برای شروع، ظرفیت دو برابر فایل‌های فعلی‌تان کافی است.
پس از تهیه بک‌آپ اولیه، برنامه‌ای برای به‌روزرسانی منظم تعریف کنید. مثلاً هر یکشنبه شب، فایل‌های جدید هفته را به بک‌آپ اضافه کنید. این کار را می‌توانید در ابتدا به صورت دستی انجام دهید و بعداً به سراغ ابزارهای خودکار بروید. مهم‌ترین چیز این است که شروع کنید و عادت ایجاد کنید. با گذشت زمان، می‌توانید سیستم بک‌آپ خود را پیشرفته‌تر کنید و قانون ۳-۲-۱ را به طور کامل پیاده‌سازی کنید.
خاتمه
یادتان باشد که بک‌آپ سرمایه‌گذاری کوچکی است که در برابر ضرر بزرگ احتمالی محافظت می‌کند. هزینه یک هارد دیسک خارجی یا اشتراک سرویس ابری در مقایسه با ارزش عکس‌های خانوادگی، اسناد کاری مهم و سال‌ها اطلاعات شخصی ناچیز است. بسیاری از افرادی که اطلاعاتشان را از دست داده‌اند، می‌گویند که حاضر بودند هزاران تومان پول بدهند تا فایل‌هایشان را پس بگیرند، اما متأسفانه دیگر دیر شده بود. شما این فرصت را دارید که از همین امروز خود را آماده کنید. امروز همان روزی است که باید شروع کنید، چرا که هیچ‌کس نمی‌داند فردا چه اتفاقی ممکن است بیفتد و اطلاعات شما تا فردا صبر نمی‌کنند.
برچسب‌ها
محمد رستمی
اگر نتوانید چیزی را به زبان ساده توضیح دهید، آنرا به اندازه کافی نفهمیده اید...
نظرات کاربران (0)
هنوز نظری ثبت نشده است. اولین نفری باشید که نظر می‌دهید!